آناج-گروه ترکیه و قفقاز؛ روزهای اخیر شاهد جنگ لفظی میان سران جمهوری آذربایجان و ارمنستان بوده است.

نیکول پاشینیان نخست‌وزیر ارمنستان اعلام کرده است که به باکو اجازه استفاده از کریدور زنگه‌زور را نخواهد داد، در مقابل نیز رئیس‌جمهور آذربایجان علناً اعلام کرده است که چه از راه‌های مسالمت‌آمیز و چه با توسل به زور به زنگه‌زور باز خواهند گشت.

در باب اصطلاح و منطقه زنگه‌زور دو نکته اساسی وجود دارد که ممکن است برای مخاطبان کمی پیچیده باشد.

زنگه‌زور یکی از استان‌های ارمنستان (سیونیک) می‌باشد که تمامی نواحی جنوبی این کشور را در برمی‌گیرد.

این ناحیه پس از متلاشی شدن جمهوری‌های قفقاز در سال ۱۹۲۰ و شروع حاکمیت روس‌ها بر منطقه، از آذربایجان جدا شده و به ارامنه اعطا شد.

ناگفته پیداست که به لحاظ سرزمینی این منطقه بسیار مهم بوده و با کنترل آن توسط ارمنستان، تماس زمینی میان آذربایجان و ترکیه تماماً قطع شد و تلاش‌های گروه‌های ملی‌گرای ترک در سال‌های قبل از تشکیل جمهوری ترکیه برای شکل‌دهی اتحادیه بزرگ مناطق ترک‌نشین ناکام ماند.

پس از امضای آتش‌بس با میانجی‌گری روسیه در ماه‌های پایانی سال ۲۰۲۰، جمهوری آذربایجان و ارمنستان توافق کردند که در ازای حق تردد ارامنه قره‌باغ به کشور ارمنستان از طریق کریدور لاچین، ارمنستان نیز در مناطق جنوبی خود و در امتداد خط ساحلی رود ارس، به آذربایجان اجازه ایجاد یک کریدور ارتباطی بدهد.

این بند از توافق که از آن با نام دروازه توران نیز یاد می‌شود به آذربایجان و ترکیه اجازه می‌دهد که در کناره راه ارتباط زمینی یک خط آهن نیز ساخته شود، به گونه‌ای که ترکیه و نخجوان به صورت زمینی و مستقیم با خاک اصلی جمهوری آذربایجان در ارتباط باشند‌.

مطابق این توافق، تأمین امنیت هر دو کریدور (لاچین و زنگه‌زور) به مدت ۵ سال بر عهده نیروهای حافظ صلح روسیه خواهد بود.

گفتنی است ترکیه نیز یک ایستگاه مشترک با نیروهای روسی در مناطق آزاد شده تأسیس کرده است و فرایند صلح را تحت نظارت دارد. همچنین این بند از توافق و ایجاد کریدور، منافع ژئوپلیتیک و اقتصادی بی‌نظیری را برای ۶ کشور منطقه از جمله ایران می‌تواند دربر داشته و تضمینی برای تداوم صلح در منطقه باشد.

با توجه به موارد ذکر شده، در صورت سرپیچی هیئت حاکمه ارمنستان از اعطای حق به جمهوری آذربایجان برای تأسیس کریدور ارتباطی با نخجوان و ترکیه، جمهوری آذربایجان نیز می‌تواند کریدور لاچین را برای ارامنه قره‌باغ مسدود کند. اما تاکنون این موضوع مطرح نشده است.

بدون شک آنچه که در قره‌باغ می‌گذرد تداوم رقابت روسیه و ترکیه در بازه گسترده‌ای به طول ۲۵۰۰ کیلومتر از لیبی تا سواحل خزر می‌باشد.

با پررنگ شدن حضور ترکیه در تأمین سلاح برای ارتش اوکراین برای مقابله با جدایی‌طلبان روس، روسیه نیز بر فشارهای خود بر منافع ترکیه در سوریه و قفقاز افزوده است.

جدیت یا عدم جدیت مقامات ارمنستان در عدم اعطای حق برای تأسیس کریدور زنگه زور سیر تحولات در هفته‌ها و ماه‌های آینده را رقم خواهد زد چرا که این تصمیم نقض آشکار آتش‌بس امضا شده میان کشورهای مذکور می‌باشد.

اما آنچه که مورد انتظار و قابل پیش‌بینی است تداوم تنش‌ها در قفقاز جنوبی با نقش سیاسی روسیه می‌باشد.

انتهای پیام/