گروه فرهنگی آناج/ مهدی نورمحمدزاده؛ مهمترین هدف برگزاری مسابقات و جوایز ادبی در ابعاد منطقه‌ای، ملی و حتی جهانی، شناسایی و معرفی آثار برتر و ارزشمند به جامعه مخاطبان و تشویق مادی و معنوی نویسندگان در تولید آثار فاخر است. غالب جوایز مهم ادبی، هم جوایز مادی قابل توجه دارند و هم اعتبار معنوی آنها برای موفقیت کتاب و نویسنده‌اش، می‌تواند بسیار ارزشمند باشد. حتی هستند برخی جوایز ادبی که جایزه نقدی قابل توجه هم ندارند، اما اعتبار معنوی و رسانه‌ای آن‌ها به قدری ارزشمند است که معمولا آینده کاری نویسندگان برنده را تغییر می‌دهد.

با این مقدمه باید پرسید که جوایز ادبی در کشور ما چه جایگاهی دارند و مطابق کدام الگو طراحی شده اند؟! رسیدن یک جایزه ادبی به اعتبار ادبی و هنری، فرآیندی مستمر و طولانی است و سیاست زدگی حاکم بر حوزه فرهنگ ما، معمولا امکان چنین ثبات و برنامه‌ریزی‌های کلان و طولانی مدت را نمی‌دهد.

به همین جهت غالب جوایز ادبی ما که متصل به حاکمیت هستند، اعتبار چندانی از منظر ادبی و هنری ندارند و حتی نمی‌توانند بر سلیقه و انتخاب مخاطبان نیز تاثیر جدی بگذارند. ضعف دیگر جوایز ادبی ما، عدم توجه به ابعاد رسانه‌ای و فرهنگی است. جمع آوری آثار، مطالعه توسط داوران و معرفی برندگان در یک اختتامیه با حضور حضرات مسئولین، نهایت کاری است که مجریان جشنواره‌ها برای خودشان تعریف کرده‌اند و در این تعریف ابتر، جایی برای معرفی رسانه‌ای و فرهنگی نویسندگان و برندگان جشنواره‌ها وجود ندارد!

این داستان تلخ در خصوص جشنواره‌های استانی و منطقه‌ای که معمولا مشکل محدودیت بودجه و جایزه هم دارند، پر رنگ‌تر است. سئوال این است که اگر واقعا بودجه‌ای برای تامین جایزه مناسب وجود ندارد و انگیزه‌ای هم برای طراحی جنبه‌های رسانه‌ای و فرهنگی جشنواره به چشم نمی خورد، مثلا چه فایده ای از برگزاری جایزه «کتاب سال تبریز» یا جایزه «کتاب سال استانی» قابل تصور است؟! این جشنواره های خاموش و مستور، چه کارکرد کلان فرهنگی و ادبی می‌توانند داشته باشند؟!

برگزاری جلسات معرفی و نقد آثار منتخب، تولید مستندها و تیزرهای رسانه‌ای، استفاده از پوسترهای شهری، تولید برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی کتاب محور، معرفی مناسب کاندیداها و شورآفرینی برای شناخت برندگان و حتی خرید و اهدای آثار منتخب به مدارس و کتابخانه‌ها حداقل فعالیت‌های فرهنگی و رسانه‌ای هستند که جشنواره‌های منطقه‌ای به راحتی می‌توانند در جهت حمایت از آثار و نویسندگان منتخب انجام دهند.

اگر این ابعاد رسانه‌ای به درستی طراحی و اجرا شوند، اعتبار معنوی یک جشنواره به تدریج شکل می‌گیرد و چه بسا جوایز اندک آن‌ها هم به کام نویسندگان شیرین می‌شود! و الا برگزاری این جشنواره‌های از سر تکلیف، هیچ ثمری برای نویسندگان و کتاب‌خوانان نخواهد داشت و «کتاب سال تبریز»، هرگز کتابِ سال نخواهد شد!

بد نیست ختم کلام، ذکر این لطیفه باشد که جایزه رتبه تقدیر کتاب «نعلین‌های آلبالویی» بنده در اولین دوره «کتاب سال استان آذربایجان‌شرقی» که سال گذشته برگزار شد، فقط یک جلد کتاب بود! این به کنار، جشنواره به قدری چراغ خاموش جلو رفته بود که خودم یک هفته بعد از مراسم اختتامیه فهمیدم برنده شده ام! البته نه از تبریک دوستی یا پیامک رفیقی، که اتفاقا همه بی خبر بودند! از تماس شهریار شفیعی عزیز که جایزه سنگینم را گرفته بود و می‌خواست تحویلم دهد!

انتهای پیام/