آناج-گروه فرهنگ و جامعه/ یادداشت میهمان؛ رضا شیبانی اصل: اسم کاروان ورزشی ایران برای المپیک را ستارگان پارسی گذاشته‌اند. تصمیمی نه چندان خوب. با توجه به این که دلخوری‌ها و شائبه‌های زیادی بر می‌انگیزد. چون ادبیات و واژگان کهن این سرزمین را دفن کرده‌اند و کسی مثلا در تلویزیون برای این مردم توضیح نمی‌دهد که پارس یعنی چه و چه فرقی با برداشت امروزین از کلمه فارس دارد.

قوم فارس وجود خارجی نداشت

اما باید گفت در عرصه بین‌الملل “پارس” یعنی ایران. و اساسا در معنی کهن نیز پارس به معنی ایران با تمام اقوام است. پارس هرگز به معنی قوم تازه ساخته، امروزین و هفتاد هشتاد ساله‌ی فارس نیست که در نتیجه تمرکزگرایی و توسعه تهران ایجاد شده است. صد البته تهرانی‌ها، مردمان سایر مناطق ایران هستند که در تهران گرد آمده‌اند. چون تهران تا صد و پنجاه سال پیش روستایی کوچک در شمال ری بوده است. به مردم ری هم هرگز فارس نگفته‌اند و رازی می‌گفتند!

قوم‌سازی با اهداف سیاسی

جالب اینکه تا هشتاد سال پیش در ایران کسی از فارس بودن سخن نمی‌گوید. اقوامی هم که زبان‌های محلی‌شان لهجه‌ای از زبان فارسی‌ست، نام خودشان را دارند: خراسانی، سپاهانی، یزدی، کرمانی، زابلی، مکرانی، خوزستانی و … یعنی این سیری که پدید آمده و مردم را طبقه‌بندی قومی کرده‌ایم (چه فارس، چه ترک، چه عرب و …) نه تنها ریشه تاریخی ندارد، بلکه چندان خوش خیم نیست و گاهی جعل تاریخی با اهداف سیاسی ست. مثلا یک عده آدم مشکوک کلمه ی فارس را تعمدا درباره مردم تهران جا انداخته‌اند و بعد به دروغ نام هر کس را که فارسی حرف می‌زده قوم فارس گذاشته‌اند و این قوم‌سازی را به اصفهان و یزد و کرمان و شیراز بسط داده‌اند. از طرف دیگر موجودیت سازی برای کلمه ترک کرده‌اند و مردم آذربایجان را مجاب کرده اند که ترکند.

فرآیند جالب برای ترکان هزاره و آذری‌ها

ترک بودن نه بد است و نه خوب. ترک هم شعبه ای از مخلوقات خداست و از گذشته نیز در میان ایرانیان ترک‌ها بوده‌اند و برای ایران فداکاری‌ها کرده‌اند. بیشتر هم در منطقه شمال شرق ایران بوده‌اند. مثل استرآباد و شمال خراسان. کما اینکه در آن مناطق افراد زرد چهره و چشم بادامی می‌بینیم. حتی خود هزاره‌ها که به شدت روی زبان فارسی و ایران در افغانستان دارای تعصب هستند، نژاد ترک و مغول دارند. اتفاق جالبی که در تاریخ ایران واقع شده است فارسی زبان شدن ترکانی مثل هزاره‌ها و ترک زبان شدن آذری زبانانی مثل مردم آذربایجان است. واقعیت این است که مردم آذربایجان، ترک، چشم بادامی و زردفام نیستند و ما در آذربایجان، تنها با زبان بسیار عزیز و ایرانی و شیعی “ترکی آذری” روبروییم و نه نژاد ترک به معنای خاص خود.

پارس یعنی کلیت ایران

برگردیم به بحث اصلی یعنی کلمه پارس. به تاریخ ایران نیز اگر بنگریم، پارس به هیچ قومی اطلاق نشده و کلیت ایران را اراده کرده است. صد البته از گذشته در سرزمین پارس اقوام مختلف بوده‌اند که تمایزشان امری داخلی بوده. اما در چشم مردمان خارج از ایران، همگی ملت پارس تلقی می‌شدند. مثل سلمان که ما قطعا نمی‌دانیم از کدام ولایت ایران بوده اما به او لقب پارسی داده بودند. حتی هنوز هم در سنت اروپایی به ایران پرشیا می‌گویند و در بسیاری از مسابقات ورزشی دیده‌ایم که در زیر نویس، اسم کشور ما پرشیا ذکر شده است. مثل ما که بی‌توجه به نام رسمی کشور جرمنی به آنجا آلمان می‌گوییم؛ لابد بر اساس سنت ایرانی خود. بنابراین وقتی از خلیج فارس یا کشور پارس صحبت می کنیم یعنی خلیج ایران؛ یعنی ایران.

امتیازی که برخی کشورها ندارند

اما با در نظر گرفتن مسائل دو قرن اخیر، تصمیمی درست در سال ۱۳۱۳ گرفته شد و در نامه‌ای رسمی به جامعه ملل از آنان خواسته شد تا هرگز نامی غیر از ایران درباره کشور ما استفاده نشود. هر چند از گذشته‌ی دور نیز خود ایرانی‌ها به کشور خود ایران می‌گفتند و در شاهنامه فردوسی بیش از ۷۰۰ بار نام ایران و شهر ایران (ایرانشهر) ذکر شده است! در مکاتبات بین‌المللی نیز از ایران استفاده می‌شد. مثلا پادشاه اسپانیا شاه اسماعیل را شاهنشاه ایران خطاب می‌کند.

اما به هر حال کشور ما هم دو نام داشته. مثل آلمان (پروس، رایش، جرمنی)، یونان (گریس)، انگلستان (بریتانیا) و …

این البته امتیاز نام ایران است که متعلق به هیچ قومی نیست. امتیازی که کشورهای همجوار ما مثل ترکیه ندارند. در ترکیه ۲۵ میلیون کرد در نام ترکیه دچار تناقض شخصیتی می‌شوند.

انتهای پیام/