آناج-گروه ترکیه و قفقاز؛ رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهور ترکیه و رهبر حزب حاکم عدالت و توسعه راهی بلژیک می‌شود تا در بروکسل پایتخت این کشور، در نشست سران کشورهای عضو ناتو حضور پیدا کند.

برنامه‌های اردوغان در بروکسل آن قدر فشرده و پراسترس خواهد بود که  او نشست کابینه دولت را به منظور ایجاد تمرکز لازم بر نشست‌ها به پس از بازگشت به کشور موکول کرد.

اردوغان در بروکسل علاوه بر جو بایدن رئیس‌جمهور آمریکا، با امانوئل ماکرون رئیس‌جمهور فرانسه، ینس استولتنبرگ دبیرکل ناتو، آنگلا مرکل صدراعظم آلمان، کیریاکس میچوتاکیس نخست‌وزیر یونان و نخست وزیران لیتوانی و استونی هم دیدار می‌کند اما شواهد نشان می‌دهد که دیدار با جو بایدن برای اردوغان و تیم او به مراتب مهم‌تر و معنی‌دارتر است.

ابراهیم کالین مشاور و سخنگوی رئیس‌جمهور ترکیه با جیک سولیوان مشاور امنیت ملی کاخ سفید به‌ صورت تلفنی گفتگو کرده و محورها و جزئیات دیدار اردوغان و بایدن در حاشیه اجلاس سران ناتو را بررسی کرده‌اند.

مقامات آمریکایی قبلاً هم اعلام کرده‌اند که مسائل منطقه‌ای، ایران، افغانستان، سوریه، لیبی، مدیترانه شرقی و قبرس، در دیدار بایدن و اردوغان مورد بررسی و مذاکره قرار خواهند گرفت.

ناتو و اقدام نمادین اردوغان در مورد لیبی

اردوغان پیش از آغاز نشست سران ناتو در بروکسل، هیئت عالی‌رتبه‌ای به لیبی فرستاد تا نشان دهد که این نقطه جغرافیایی مهم آفریقا و مدیترانه تا چه اندازه برای ترکیه مهم است.

پیام روشن اردوغان این است که ترکیه از لیبی عقب‌نشینی نمی‌کند و شاید امانوئل ماکرون رئیس‌جمهور فرانسه مهم‌ترین لیدر مخالف نفوذ ترکیه در لیبی باشد و باید دید در دیدار او با اردوغان موضوع لیبی تا چه اندازه مورد توجه قرار خواهد گرفت.

دیدار با عبدالحمید دبیبه نخست‌وزیر لیبی و عبدالله اللافی و موسی الکونی اعضای شورای ریاستی لیبی در طرابلس، گام مهم اردوغان قبل از نشست ناتو و نشست دوم برلین است. ریاست هیئت دیپلماتیک ترکیه در لیبی با مولود چاووش‌اوغلو  وزیر امور خارجه بود. اما علاوه بر او، این افراد نیز عضو هیئت بودند: خلوصی آکار وزیر دفاع، سلیمان سویلو وزیر کشور، یاشار گولر رئیس ستاد کل نیروهای مسلح، هاکان فیدان رئیس سرویس اطلاعاتی میت، فخرالدین آلتون رئیس مرکز ارتباطات و ابراهیم کالین سخنگوی نهاد ریاست جمهوری ترکیه.

به عبارتی روشن، اردوغان به استثنای حسن دوغان رئیس دفتر، تمام مردان مهم و معتمد حلقه نخست تیم خود را به لیبی فرستاد. آکار در این سفر به رسانه‌ها گفت: نیروهای ترکیه در لیبی، نیروی بیگانه نیستند و ما با لیبیایی‌ها برادریم.

اظهارات معنی‌دار سخنگوی پنتاگون

جو بایدن رئیس‌جمهور برآمده از حزب دموکرات آمریکا در همان آغاز کار با اقدامی همچون به رسمیت شناختن نسل‌کشی ادعایی ارامنه نشان داد که در برابر ترکیه گارد دارد.

صد البته مواضع او در برابر ترکیه در دوران چهل ساله سناتوری او همواره زبانزد بوده اما شواهد نشان می‌دهد که بایدن می‌خواهد با رویکرد ایجاد انگیزه سیاسی، امتیازات مختصری هم به ترکیه ارائه دهد.

سخنان کربی سخنگوی پنتاگون در مورد افغانستان گویای این واقعیت است که چراغ سبز اولیه‌ای داده شده که پس از خروج نظامیان آمریکایی از افغانستان، کنترل و تأمین امنیت فرودگاه بین‌المللی حامد کرزی کابل به ترکیه واگذار شود.

کربی گفته است: برای تصمیمات و خواسته‌های رئیس‌جمهور اردوغان احترام قائلیم. گفتگوهای اولیه‌ای با مقامات ترک داشته‌ایم.

توافق با آمریکا در مورد افغانستان از حیث رویکرد سیاسی و حزبی داخلی می‌تواند به عنوان یکی از رهاوردهای سفر اردوغان به بروکسل تلقی شود و ماشین تبلیغاتی عظیم آکپارتی قبلاً هم نشان داده که می‌تواند در مورد چنین موضوعاتی با یک پوشش اغراق‌آمیز دستاوردها را چندین برابر حد واقعی آن‌ها نشان دهد.

توصیه‌های اکید نظامیان به اردوغان

اگرچه دیدار بین اردوغان و بایدن در اغلب رسانه‌های ترکیه با آب و تاب فراوان به عنوان یک رویداد دیپلماتیک مهم برجسته شده است اما بیراه نیست اگر گفته شود که دیدار با نخست‌وزیر یونان به مراتب مهم‌تر و پیچیده‌تر خواهد بود. چراکه یونان و ترکیه اختلافات سیاسی عمیقی دارند و نشسته‌ای وزرای امور خارجه و کارشناسان عالی‌رتبه آنان تاکنون به نتیجه روشنی نرسیده است.

حالا دستگاه‌های دیپلماسی آنکارا و آتن امیدوارند تا بخشی از مشکلات به دست اردوغان و میچوتاکیس حل شود. اما از آن جایی که پیش‌بینی می‌شود که رئیس‌جمهور آمریکا و نخست‌وزیر یونان در بروکسل و در دیدار با اردوغان بحث تحریکات ترکیه در شرق مدیترانه و مباحثی همچون قدرت نظامی نیروی دریایی ترکیه و پرونده‌های قبرس را پیش بکشند، نظامیان عالی‌رتبه و باتجربه ترکیه به اردوغان توصیه کرده‌اند که سخت مراقب پیشنهادها و خواسته‌های بایدن و نخست‌وزیر یونان باشد.

دریاسالار بازنشسته نیروی دریایی ترکیه یعنی جم گوردنیز که در کنار جاهد یایجی به عنوان مبدع و ارائه‌دهنده تئوری وطن آبی (ماوی وطن) شناخته می‌شود به رجب طیب اردوغان پیشنهاد کرده که در نشست ناتو پیش از هر چیزی مراقب خواسته‌های جو بایدن در مورد حقوق دریایی ترکیه باشد.

کارشناسان استراتژی نظامی ترکیه پیش‌بینی کرده‌اند که بایدن در دیدار با اردوغان پیشنهادهایی در مورد قبرس و یونان و همکاری با آمریکا و اروپا ارائه دهد که مجموعاً دستاوردی جز محدود کردن قدرت مانور ترکیه در جغرافیای حساس شرق مدیترانه نخواهد داشت.

دریاسالار گوردنیز گفته است: باید مراقب باشیم که آمریکا و اروپا حقوق دریایی و قابلیت مانور ترکیه را محدود نکنند. تئوری وطن آبی برای ما اهمیت حیاتی و استراتژیک دارد و نباید ذره‌ای در این حوزه عقب‌نشینی کنیم.

یورگو کرباکی از روزنامه‌نگاران یونانی تبار ترکیه نیز در این مرد نوشته است: دیدار اردوغان و بایدن پیش از دیدار اردوغان و میچوتاکیس خواهد بود. حال و هوای خوب و مثبت دیدار با بایدن می‌تواند بر نشست اردوغان با میچوتاکیس نیز تأثیر خوبی بگذارد. بر اساس اطلاعاتی که از منابع دیپلماتیک یونان به دست آمده، آتن رویکرد و انتظارات مثبتی در مورد این دیدار دارد و انتظار می‌رود که ترکیه و یونان پس از مدت‌ها یک تابستان خوب و آرام را سپری کنند و در هر سه حوزه سیاسی، دیپلماسی و نظامی – امنیتی همکاری بیشتری مشاهده شود.

اردوغان، بایدن و دلار

این روزها اقتصاد ترکیه حال و روز خوشی ندارد و منتقدین اردوغان به طور مداوم بر این موضوع تأکید می‌کنند که ندانم‌کاری‌های داماد ارشد او یعنی برات آلبایراک وزیر سابق مالی و دارایی ترکیه موجب آن شده که 128 میلیارد دلار از ذخایر ارزی ترکیه بر باد برود و به همین خاطر لیره روز به روز در برابر دلار لاغرتر و کم‌رمق‌تر شود.

زینل بالجی از تحلیلگران روزنامه حریت نیز نوشته است: دیدار روسای جمهور ترکیه و آمریکا یک اتفاق دیپلماتیک است. اما من شخصاً ترجیح می‌دهم در باب تأثیرات اقتصادی این دیدار را پیگیری کنم. بورس استانبول، نگرش بانک‌های جهانی و نیز نرخ دلار و ارز در ترکیه، همگی تابع تأثیرات دیدار اردوغان و بایدن خواهند بود. اگر این دیدار در حال و هوایی خوب و مثبت پیش برود، در بازار ترکیه شاهد آرامش قابل‌توجهی خواهیم بود و در روزهای آتی دلار آمریکا در برابر لیره ترکیه با کاهش نسبی روبرو خواهد شد.

شواهد نشان می‌دهد که فضای روانی حاکم بر اقتصاد و بازار ترکیه تابعی از چند و چون روابط دولت ترکیه با آمریکا و اروپا است و به همین خاطر اقتصاد ترکیه هنوز هم به شدت و در کوتاه‌ترین زمان ممکن تحت تأثیر شوک‌های دلاری قرار می‌گیرد.

از بروکسل به باکو و شوشا

اردوغان پس از پایان دیدارهایش در بلژیک، از بروکسل به باکو می‌رود. رئیس‌جمهور ترکیه که زمانی فوتبالیست بوده، در جمهوری آذربایجان و در کنار رئیس‌جمهور این کشور یعنی الهام علی‌اف به تماشای مسابقه فوتبال تیم‌های ملی ترکیه و ولز خواهد نشست و پس از آن همراه با علی‌اف به شوشا می‌رود.

بر اساس ماده 106 قانون اساسی ترکیه، رئیس‌جمهور می‌تواند در سفرهای خارجی و در مواقع لازم وکالت‌نامه‌ای در روزنامه رسمی صادر کند و اختیارات خود را به معاون اول خود تفویض کند و اردوغان این بار هم این اقدام را انجام داده و پیش از سفر به بلژیک و جمهوری آذربایجان اختیاراتش را موقتاً به فؤاد اوکتای سپرده است.

انتهای پیام/