سرویس اقتصادی آناج: شهر جدید سهند، شهری در 20 کیلومتری جنوب غربی تبریز، که در مدت کوتاه چند ساله،  به علت نزدیکی به مرکز استان و شهرک های صنعتی، آب و هوای خوب و ارزانی بیش از حد زمین نسبت به تبریز با هجوم  یک باره‌ِ جمعیت از سراسر نقاط استان رو به رو شد و در این بین زمزمه های ایجاد مسکن مهر و ساخت مجتمع های مسکونی در این شهر، تمایل را به این منطقه زیادتر کرد.

در این شرایط جمعیت شهر جدید سهند به سرعت افزایش یافت و به نسبت آن بسیاری از مشکلات شهر تبریز حل شد.

 اما خوشحالی مردم چندان طول نکشید، چرا که باگسیل یکباره جمعیت، کمبود های این شهر نمود  بیشتری پیدا کرد و مشخص شد توسعه یافتگیِ شهر جدید سهند نامتوازن بوده والبته هرچه زمان به جلو میرود، همزمان با افزایش جمعیت؛ آلودگی وترافیک نیز افزایش می‌یابد. در این بین مسئولان استان متوجه این کاستی‌ها شده و سعی کردند تا این مشکلات را به حداقل برسانند، و در این بین ساخت بزرگراهی بین شهر تبریز و سهند  به زبان ها افتاد.

کلانشهر تبریز از پر ترافیک ترین و آلوده‌ترین شهر های ایران است. ترافیک از سال ها پیش یکی از معضلات اصلی این شهر به شمار می رود و غرب تبریز به جهت نزدیکی به شهرک های صنعتی و کارخانجات زیاد و سرازیر شدن سیل  جمعیت  شهر های اطراف از جمله آذرشهر، سهند و ایلخچی سنگین ترین ترافیک این شهر را به خود می‌بیند.

اتوبان شهید کسایی و کنارگذر های معدود اطراف تبریز به هیچ عنوان ظرفیت پذیرش چنین حجم عظیمی از خودروهای سنگین و سبک را ندارند و این مسئله باعث شده است مسیرهای غرب تبریز به کل از کار بیافتد. تمامی این مشکلات مسئولان استانی را به فکر ساخت یک آزادراه برای رهایی از این مهم انداخت و سرانجام ساخت این پروژه در دولت دهم و به عنوان پروژه ملی استان آذربایجان شرقی کلید خورد.

آزادراه تبریز- سهند پروژه ای ملی که از اوایل سال 90 ساخت آن شروع شد، اهدافی چون  کاهش بار ترافیکی مسیر تبریز آذرشهر، تسهیل در رفت و آمد مردم اسکو، شهرجدید سهند و روستا های اطراف،  شکوفایی مناطق علمی و فناوری، تسهیل رفت‌وآمد  5000 دانشجوی دانشگاه صنعتی سهند و بیش از 6000 نفر از محصلین این شهر که در تبریز مشغول تحصیل هستند و کمک به رشد و شکوفایی بیشتر دهکده‌ی توریستی کندوان و دیگر مناطق گردشگری منطقه و کمک به صنعت و کشاورزی منطقه را دنبال می‌کند.

مردم خسران زده از بی مسئولیتی های گله دارند!

امیرخواجه‌ای از ساکنان فاز دوم مسکن مهردر خصوص مشکلات ساکنان این شهر می گوید: شهر جدید سهند و مسکن مهر مشکلات زیادی دارد اما  صرف زمان زیاد سفر بین تبریز و سهند اصلی ترین مشکل ماست. 3 سال پیش با این امید که مسئولان وعده داده بودند این راه به زودی افتتاح می شود ما این جا خانه خریدیم اما بعد از گذشت 3 سال هنوز نصف راه هم تکمیل نشده است. من و دو فرزندم در تبریز کار می‌کنیم , عصر ها بیش از 3 ساعت طول میکشد تا از محل کارمان به خانه برسیم.

احمد رضا از دانشجویان دانشگاه تبریز که ساکن سهند است . وی در خصوص مشکلات این بزرگراه می گوید: امروز حداقل 6000 دانشجو و دانش‌آموز از سهند و اسکو برای تحصیل به تبریز می‌آیند و آن طور که شنیده‌ام درحدود 3000 دانشجو هم از تبریز برای تحصیل به سهند می‌روند و ما اگر فرض کنیم هر یک از این دانشجویان 3 ساعت باید در راه باشند تا از محل سکونت خود به  محل تحصیل خود بروند و برعکس بازگردند هر روز 18000 نفرساعت در این راه ها تلف می‌شود و این یک فاجعه برای یک کشور در حال توسعه است. ما باید دقت کنیم امروز  کشور های جهان اول سرمایه‌ی اصلی خود را وقت و نیروی انسانی می‌دانند اما انگار مسئولین ما تنها چیزی که به آن اهمیت نمیدهند همین وقت است شاید هم اصلا ارزشی برای مردم قائل نباشند اما نمیدانم چرا زمانی که دانشجوی سال اول کارشناسی بودم چند تن از نمایندگان آمدند و گفتند رفتنمان به مجلس همان و تکمیل این راه همان! اما امروز و تنها یک سال مانده به انتخابات مجلس به طور قاطع میگویم هیچ یک از ما به این نمایندگان که وعده های توخالی میدهند و دروغ میگویند اعتماد نمی کنیم!

آزادراه سهند-تبریز  در پیچ‌و‌خم وعده های مسئولین!

بااحداث این بزرگراه مسیری که شهروندان،  فاصله بین تبریزـسهند رادر شرایط عادی، درحدود نیم تا سه ربع ساعت طی می‌کنند به  10 دقیقه تقلیل خواهدیافت. ضمن اینکه با انتقال بخشی از تردد های مسیر تبریز-آذرشهر، از ترافیک این مسیر  کاسته خواهدشد.

ساخت آزادراه تبریز- سهند ۲۴کیلومتر برنامه‌ریزی شده بودکه 15کیلومتر این بزرگراه توسط راه وشهرسازی و ۹ کیلومتر دیگر آن توسط شرکت عمران شهر داری سهند اجرا می‌شد که ساخت قطعه اول آن به طول هفت کیلومتر از سمت شهرجدید سهند از سال 89 و قطعه دوم آن با 15 کیلومتر طول از سمت تبریز در سال 90 آغازشده است.

درخصوص افتتاح و پایان این پروژه نیز تاکنون مدیران ارشد استان وعده های بسیاری داده‌اند که گاهی به دروغی بیش نمی مانند!

اروج علیعلیزاده، مدیرکل سابق راه وشهرسازی آذربایجانشرقی دی ماه سال 92 مدعی شده بود این پروژه 42درصد پیشرفت فیزیکی داشته است اما توحید اخلاقی مدیر کل فعلی راه وشهرسازی آذربایجانشرقی در بهمن ماه سال 93 مدعی شد این پروژه فقط 46 درصد پیشرفت داشته است و این یعنی فقط 4 درصد پیشرفت در 1 سال!

مرتضی علیخانی فرماندارشهرستان اسکو نیز در خرداد ماه سال 93 مدعی شده بود با پیگیری های فرمانداری اسکو این پروژه تا پایان سال 93 و نهایتا  تا اوایل سال 94 افتتاح خواهد شد!

علیرضا منادی نماینده تبریز آذر شهر و اسکو نیز در اردیبهشت سال 90 مدعی شده بود این پروژه تا پایان سال 90 به اتمام می‌رسد.

علیرضا بیگی  استاندار سابق آذربایجان شرقی نیز افتتاح فاز 1 این پروژه را تا پایان سال 92 وعده داده بود که این امر محقق نشد!

پروژه آزادراه تبریز - سهند به 60 میلیارد اعتبار نیاز دارد!

محمد حسین فرهنگی نماینده مردم تبریز، اسکو و آذرشهر در خصوص مشکلات پروژه آزادراه تبریز- سهند  به خبرنگار اقتصادی آناج گفت: سهند از شهرهای سر ریز جمعیتی و بسیار پراهمیت است و نیاز به توجه کافی ازطرف دولت ومسئولین ذی ربط دارد. به خاطر محدودیت منابع مالی، امسال 3.5 میلیارد به این پروژه بودجه تخصیص داده شده است اما واقعیت این است که این پروژه حدود 60 میلیارد بودجه نیازدارد و مجوزی هم به دولت داده شده تا ردیفها را جا به جا کند اما مشکل اینجاست که برخی نکات در لایحه بودجه رعایت نشده، ما امیدواریم این مشکل حل شود و با توجه به مجوز های داده شده به دولت وسایر ارگانها امیدواریم این پروژه باوجود پیشرفت خوب هر چه زودتر تمام شود، به خصوص اینکه این پروژه بار عظیمی ازدوش ترافیک بزرگراه شهیدکسایی برمی‌دارد و کمک شایان به اهالی منطقه، دانشجویان  و دانش‌آموزان خواهدشد.

اتمام آزادراه سهند – تبریز یکی از اولویتهای استانداری است

استاندار آذربایجان شرقی در اظهارات اخیر خود درخصوص مشکلات بزرگراه سهند – تبریز افزود: اتوبان سهند تبریز ازجمله پروژه‌هایی است که ازسال‌ های قبل آغاز شده اما مورد بی‌توجهی قرارگرفته بود، دربخش راهی، ازاولویت‌های ما اتمام همین بزرگراه است که اعتبار تخصیص یافته از محل منابع دولتی خیلی کم بود. برآورد سال گذشته ما این بودکه اتمام این پروژه ۸۰۰ میلیارد ریال نیاز دارد اما در ردیف بودجه، چهار میلیارد برای آن درنظرگرفته شده بود که براساس آن اتمام پروژه‌ سال‌هابه طول می‌انجامید، لذا پیشنهادی به وزارت مسکن وراه وشهرسازی دادیم، مبنی براین‌ که از درآمدهای شهر جدید سهند برای اتمام این بزرگراه استفاده شود که جا دارد ازآقای آخوندی وآقای نریمان مدیرعامل شهرهای جدید برای بردن این پیشنهاد به دولت تشکرکنم.

اسماعیل جبارزاده همچنین در ادامه گفت: دولت هم مصوب کرد که مابتوانیم مازاد درآمدهای شهرجدید سهند را برای اتمام این بزرگراه که نیاز اصلی مردم همین شهر است، استفاده کنیم، این پروژه در سال اخیر بسیار فعال شده است، امیدوارم با این تصمیم جدید دولت بتوانیم در یک فاصله زمانی معقول پروژه رابه اتمام برسانیم.

  یکی از مهمترین مشکلات آزادراه تبریز - سهند عدم تملک قسمتی از محدوده مسیر است

محمدصادق پورمهدی، معاون عمرانی استاندار آذربایجان شرقی در خصوص مشکلات این پروژه به خبرنگار اقتصادی آناج گفت: یکی از عمده مشکلات این پروژه، عدم تملک قسمتی از محدوده مسیر است که با پیگیری‌های انجام گرفته به زودی این مشکل حل خواهد شد.

وی میزان اعتبار لازم برای اتمام و بهره‌برداری از بزرگراه تبریز- سهند را نزدیک یک‌هزار میلیارد ریال اعلام کرد و افزود: برای جذب این اعتبار پیگیری‌های لازم از محل اعتبارات ملی، استانی، منابع داخلی شهر سهند و سایر منابع صورت گرفته که به محض جذب آن عملیات اجرایی سرعت خواهد گرفت.

وی ادامه داد: این پروژه نیاز به منابع مالی دارد و مسئولین شهر جدید سهند نیز قول هایی مبنی بر همکاری داده‌اند و امیدواریم با کمک آن ها و نمایندگان مجلس  مشکلات مالی این پروزه حل شود زیرا بدهی هایی هم از سال های گذشته به ما ارث رسیده است. ابتدا این پروژه با سرمایه‌گذاری شهر جدید سهند آغاز و بعد به اعتبارات دولتی منتقل شد تا با توجه به وضعیت اقتصادی کشور اعتبارات لازم آن تخصیص نیابد و در حالی که در حدود ۱۰۰ میلیارد تومان اعتبار برای تکمیل  نیاز دارد، تنها ۳ میلیارد تومان از طرف مجلس  به این پروژه  تخصیص یافته است.

وی افزود: در سال‌جاری برای تکمیل پروژه اتوبان تبریز- سهند ۲۰ میلیارد تومان هزینه صرف کردیم و در سال آینده نیز ۸۰ میلیارد تومان از محل اعتبارات شهرهای جدید برای این پروژه هزینه صرف می‌شود که اگر این مهم محقق شود به احتمال زیاد تا اواخر سال آینده این پروژه تکمیل خواهد شد.

وی افزود: واقعیت این است که دولت  از لحاظ مالی در مضیغه است، زمانی که این پروژه شروع می‌شد نفت 120 دلار بود و امروز نفت 50 دلار، پس انتظارات از دولت باید منطقی باشد؛ اما امروز ما مشکل را توجیه نکرده و با قدرت به کار خود ادامه میدهیم تا این پروژه را به پایان برسانیم.

مجوز احداث آزاد راه تبریز - سهند صادر شد

پس از کش‌و‌قوس های فراوان، بلاخره پس از  گذشت 4 سال از شروع به کار این پروژه براساس مصوبه هیئت وزیران، وزارت راه و شهرسازی مجاز شد برای اجرای آزاد‌راه تبریز – سهند به طول حدود (20) کیلومتر نسبت به انعقاد قرارداد مشارکت با شرکت احداث، نگهداری و بهره‌برداری از آزاد راه تبریز- شهر سهند اقدام کند.

هیئت وزیران در جلسه 18/8/1393 به پیشنهاد شماره 02/100/19443 مورخ 16/4/1393 وزارت راه و شهرسازی و به استناد ماده واحده قانون احداث پروژه‌های عمرانی بخش راه و ترابری از طریق مشارکت بانکها و سایر منابع مالی و پولی کشور - مصوب 1366- تصویب کرد:

1- وزارت راه و شهرسازی که از این پس "وزارت" نامیده می‌شود، مجاز است برای اجرای آزاد راه تبریز – شهر سهند به طول حدود (20) کیلومتر شامل طراحی، مطالعات، آزاد سازی مسیر، احداث آزاد راه و ایجاد تأسیسات جانبی خاص و نگهداری و بهره‌برداری از آن نسبت به انعقاد قرارداد مشارکت با شرکت احداث، نگهداری و بهره‌برداری از آزاد راه تبریز- شهر سهند که از این پس به اختصار "طرف مشارکت" نامیده می‌شود، با رعایت ضوابط و مقررات زیست محیطی اقدام نماید. در اجرای ماده (12) آیین‌نامه اجرایی قانون یادشده، این مشارکت از نوع (الف) می‌باشد.

2- وزارت چهارده درصد (14%) منابع مالی لازم برای احداث آزاد راه، تأسیسات جانبی خاص آن و تملک اراضی را از محل ردیف اعتباری طرح به شماره طبقه‌بندی (40702610) و سایر منابع مصوب مربوط، تأمین و در مدت اجرا متناسب با پیشرفت کار و طبق قرارداد منعقده به حساب مشترک طرح واریز می‌نماید. طرف مشارکت نیز تأمین باقی‌مانده منابع مالی لازم برای احداث آزاد راه و تأسیسات جانبی خاص را حداقل به میزان هشتاد و شش درصد (86%) تعهد، تأمین و به حساب مشترک طرح واریز می‌نماید.

تبصره1- سهم‌الشرکه وزارت در درجه اول صرف تأمین هزینه‌های تملک اراضی مسیر به نام دولت با نمایندگی وزارت می‌شود و باقی‌مانده آن نیز در دوره اجرا حسب نیازهای مالی طرح تخصیص و پرداخت می‌گردد. طرف مشارکت نیز به تناسب، سهم خود را تأمین و به حساب مشترک طرح واریز می‌نماید.

تبصره2- چنانچه در اجرای پروژه به اعتبارات بیشتری نیاز باشد طرف مشارکت مکلف است بر مبنای اعلام وزارت نسبت به تأمین به موقع و واریز آن به حساب مشترک طرح اقدام نماید.

3- پیش‌بینی اولیه دوران مشارکت معادل بیست و هفت و نیم (5/27) سال مشتمل بر دو و نیم (5/2) سال دوران احداث و بیست و پنج (25) سال دوران بهره‌برداری خواهد بود ولیکن دوران مشارکت واقعی منوط و محدود به بازگشت کامل سرمایه و سود مورد انتظار (مصوب) می‌باشد.

تبصره- جداول گزارش هزینه – درآمد پروژه، مورد تأیید وزارت و طرف مشارکت مبنای محاسبه اولیه دوران احداث قرار می‌گیرد.

4- سود قطعی مورد انتظار سرمایه‌گذاری معادل سود سپرده‌های بلندمدت نزد بانکهای دولتی به علاوه پنج درصد (5%) می‌باشد. سود علی‌الحساب برای تنظیم گزارش هزینه- درآمد معادل بیست و پنج درصد (25%) منظور می‌شود.

تبصره- چنانچه دوره احداث، بر اثر تعلل طرف مشارکت بیش از دو و نیم (5/2) سال به طول انجامد، در دوره تأخیر نه تنها هیچ گونه سودی برای آورده طرف مشارکت منظور نخواهد شد، بلکه نسبت به محاسبه سود برای آورده وزارت (معادل نرخ سود مصوب طرف مشارکت) اقدام و عیناً به عنوان خسارت دولت از سود طرف مشارکت کسر خواهد شد و چنانچه به دلیل تأخیرات فوق و یا انصراف طرف مشارکت، پروژه متوقف گردد، از تاریخ توقف، سودی برای طرف مشارکت محاسبه نشده و وزارت مجاز است ضمن محدود نمودن قرارداد مشارکت، تکمیل پروژه را به سایر متقاضیان سرمایه‌گذاری واگذار نماید در این صورت پروژه پس از تکمیل، ابتدا برای بازگشت اصل و سود در اختیار سرمایه‌گذار جدید قرار داده شده و پس از بازگشت کامل آن، پروژه برای بهره‌برداری به سرمایه‌گذار اولیه تحویل خواهد شد.

5- مسئولیت نگهداری و بهره‌برداری از آزاد راه و تأسیسات جانبی خاص آن در دوران مشارکت بر عهده طرف مشارکت می‌باشد و پس از آن، آزاد راه و تأسیسات جانبی خاص آن به وزارت انتقال می‌یابد. چنانچه به دلیل دخالت دولت، تعرفه عوارض کمتر از مقادیر پیش‌بینی شده در گزارش هزینه – درآمد تعیین گردد، مابه‌التفاوت نرخ عوارض ضربدر ترافیک عبوری از طرف دولت با رعایت قوانین و مقررات مربوط قابل جبران خواهد بود.

تبصره- مرجع تأیید هزینه‌های بهره‌برداری و نگهداری و همچنین بازگشت

سرمایه و سود مورد انتظار طرف مشارکت، حسابرس مورد تأیید وزارت امور اقتصادی و دارایی می‌باشد.

6- بیمه، مالیات و سایر حقوق و عوارض ناشی از اجرای آزاد راه، تابع قوانین و مقررات طرح‌های عمرانی می‌باشد.

7- وزارت موظف است در قرارداد مشارکت منعقده، نحوه استیفای حقوق دولت را در صورت خودداری و یا ناتوانی طرف مشارکت در اجرای قرارداد به گونه‌ای پیش‌بینی نماید که در اجرای پروژه و تکمیل آن خللی بوجود نیاید.
اسحاق جهانگیری معاون اول رییس جمهور  در تاریخ 26/8/1393 این مصوبه را برای اجرا  به وزارتخانه های راه و شهرسازی، امور اقتصادی و دارایی و معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی رییس جمهور ابلاغ کرد.

مسئولان چه کرده‌اند؟

رضارحمانی، محمداسماعیل سعیدی، مسعود پزشکیان، علیرضامنادی(عضو هیئت رئیسه مجلس)، محمدحسین فرهنگی(عضوکمیسیون عمران وهیئت رئیسه مجلس) و میرهادی قره سید  (رئیس مجمع نمایندگان استان) به عنوان نمایندگان مردم تبریز،آذرشهر واسکو  و از نمایندگانِ متعهد و ذی‌نفوذ مجلس باید در خصوص مشکلات این پروژه و عدم پیشرفت آن در 4 سال اخیر پاسخ دهند.

پروژه بزرگراه تبریز -سهند یک پروژه ملی بوده و دارای ردیف های خاص خود در بودجه می باشد اما در این 4 سال طرح های گوناگونی برای تامین منابع این پروژه در نظر گرفته شده است از ردیف فاینانس آزادراه تا تامین  از منابع داخلی. اما متاسفانه با وجود داشتن کرسی های تاثیر گذار در مجلس، نمایندگان برخلاف اظهارات نتوانسته‌اند در این 4 سال منابع قابل توجهی را جذب این  پروژه ملی کنند تا این آزادراه ، پس از 2 سال تاخیر در افتتاح خود هنوز  کمتر از50 درصد پیشرفت فیزیکی داشته باشد!

 مسئولان استان در سال های اخیر مستقیم و غیرمستقیم با این پروژه در ارتباط بودند اما آنچه که مشخص است امروز شاهد پروژه‌ای نیمه تمام هستیم که مسئولین زیادی به خاطر بی تفاوتی در عدم موفقیت آن سهیم بوده‌اند اما امید است در آینده‌ای نزدیک با هوشیاری مسئولین فعلیِ استان این پروژه تا اواخر سال آینده به پایان رسد.

نویسنده: پویا میرزاعلیلو